Europejska bioróżnorodność elementem Zielonego Ładu

Europejski Zielony Ład to kompleksowy plan działania Unii Europejskiej, będący odpowiedzią na zmianę klimatu oraz degradację środowiska, które zagrażają nie tylko Europie, ale i reszcie świata. Strategia obejmuje szereg planów i działań, które finalnie doprowadzić mają do zrównoważenia gospodarki UE, tak, aby była ona nowoczesna, konkurencyjna i jednocześnie zasobooszczędna.

 

Różnorodność dla klimatu

Eksperci szacują, że na świecie jeden na osiem milionów gatunków zwierząt oraz roślin jest zagrożony wyginięciem. Przede wszystkim spowodowane jest to działalnością człowieka – degradacją siedlisk, która ostatecznie prowadzi do ich utraty, zanieczyszczeniem środowiska oraz zmianami klimatu, w tym z tego powodu, że ich konsekwencją może być pojawianie się na danym terenie inwazyjnych obcych gatunków. Różnorodność biologiczna ma kluczowe znaczenie dla życia i zdrowia ludzkiego. Teza mówiąca o tym, że kiedy na świecie wymrą pszczoły i inne zapylacze, człowieka także czeka niechybny koniec, niestety nie jest mitem.

 

Podobnie, jak w skali całego świata, także na obszarze Europy sytuacja nie jest najlepsza. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody stworzyła listę, na której zamieszczone zostały m.in. europejskie gatunki roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Jest ich aż 1677 z 15 060 występujących w Europie. Najbardziej zagrożone są ślimaki, małże i ryby. Wymarcie zagraża także ponad połowie endemicznych gatunków drzew Europy oraz jednemu na dziesięć rodzimych gatunków pszczół i motyli.

 

Działania wczoraj i dziś

Problem bioróżnorodności już od wielu lat znajduje się na agendzie Unii Europejskiej. Obecnie jej działania prowadzone są w oparciu o strategię różnorodności biologicznej na lata 2010-2020, która pozwoliła między innymi na wprowadzenie dyrektywy chroniącej dzikie ptactwo, przepisów odnoszących się do zachowania siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny, a także inicjatywy Unii Europejskiej dotyczącej owadów zapylających, mającej na celu przeciwdziałanie spadkowi liczebności choćby tak ważnych owadów, jak pszczoły.

 

Ponadto, w ramach kończącej się właśnie strategii, powstała największa na świecie sieć obszarów chronionych, czyli Natura 2000. Obejmuje ona kluczowe tereny, na których spotkać można rzadkie i zagrożone gatunki oraz typy siedlisk przyrodniczych. Obecnie, sieć obszarów chronionych Natura 2000 obejmuje 18% powierzchni lądowej całej Unii Europejskiej, a jej część morska na przestrzeni dziesięciu lat powiększyła się czterokrotnie, do 360 tysięcy km². Pozytywne efekty dał także program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE), dzięki któremu między innymi udało się uratować dwa gatunki zagrożone wyginięciem – rysia iberyjskiego oraz pustułeczkę bułgarską.

 

Mimo wszystkich tych działań, a także widocznego postępu w zakresie realizacji celów strategii różnorodności biologicznej, w ostatnim sprawozdaniu stwierdzono, że aby zrównoważyć negatywną tendencję, należy zdecydowanie zwiększyć skalę unijnych inicjatyw.

 

Prognoza na przyszłość

Do wzmożenia działań w omawianym zakresie wzywał już w styczniu tego roku Parlament Europejski, postulując opracowanie ambitnego planu działań, który oddziaływać będzie na główna czynniki zagrażające bioróżnorodności, a także wyznaczy prawnie wiążące cele. Wśród tych ostatnich wskazywano na konieczność powiększenia obszarów naturalnych do co najmniej 30% terytorium UE. Parlament chciał także, aby na wsparcie różnorodności biologicznej przeznaczyć 10% najbliższego wieloletniego budżetu UE.

 

Ostatecznie, unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 Komisja Europejska przedstawiła w maju br., łącząc ją z podjętymi już wcześniej zobowiązaniami zapisanymi w Europejskim Zielonym Ładzie, jako dokumencie o absolutnie strategicznym znaczeniu.

Zgodnie z zaprezentowaną strategią, przez następne 10 lat Unia Europejska i jej państwa członkowskie skoncentrują się na wspólnej sieci obszarów chronionych, która obejmować ma zarówno terytoria lądowe, jak i morskie, a także na konkretnych zobowiązaniach dla odnowienia zdegradowanych systemów, na umożliwieniu zmiany dzięki możliwym do wykonania i wiążącymi środkom oraz na objęciu wiodącej roli w globalnej walce o zachowanie różnorodności biologicznej.

 

Nowa strategia reprezentuje unijne dotyczące globalnych ram ochrony różnorodności biologicznej na okres po 2020 roku, które mają zostać przyjęte na 15. konwencji ONZ o różnorodności biologicznej.

 

 

Publikacja współfinansowana ze środków UE.